بررسی اثر غلظت‌های متفاوت نیتروپروساید سدیم (SNP) در تخفیف صدمات اکسیداتیو ناشی از تنش خشکی در گیاه گوجه‌فرنگی

تنش خشکی یکی از مهم‌ترین تنش‌هایی است که از رشد گیاهان جلوگیری می‌کند. این تنش با ایجاد اختلال در تعادل بین تولید گونه‌های فعال اکسیژن (ROS) و فعالیت‌های دفاعی آنتی‌اکسیدان گیاه، ایجاد تنش اکسیداتیو می‌کند. نیترو پروساید سدیم (SNP) به طور معمول به عنوان ترکیب رها کننده اکسید نیتریک در گیاهان استفاده می‌شود. در این آزمایش اثر غلظت‌های متفاوت SNP در تخفیف تنش اکسیداتیو ناشی از خشکی در گیاه گوجه‌فرنگی بررسی شد. نتایج حاصل از اندازه‌گیری میزان پراکسیداسیون لیپید و محتوای رنگیزه‌های فتوسنتزی نشان داد که غلظت‌های پایین SNP می‌تواند گیاهان را در برابر تنش اکسیداتیو محافظت کند، زیرا در گیاهان پیش تیمار شده با SNP، میزان پراکسیداسیون لیپیدی و صدمه به رنگیزه‌ها کاهش یافت. در این پژوهش رابطه بین این مکانیسم‌های دفاعی و فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدان نیز بررسی شد. بررسی‌ها نشان دادند که تنش خشکی فعالیت آنزیم‌های آسکوربات پراکسیداز، گایاکول پراکسیداز و کاتالاز را افزایش داد. غلظت‌های 100 و200 میکرومولار SNP در گیاهان تحت تنش خشکی، فعالیت APX را افزایش داد و تأثیر معنی‌داری بر فعالیت گایاکول پراکسیداز نداشت، ولی فعالیت CAT را کاهش داد. در گیاهان تحت تنش خشکی افزایش در فعالیت PAL نیز مشاهده گردید، ولی پیش تیمار گیاهان با 100 و 200 میکرومولار SNP تأثیر معنی‌داری بر فعالیت این آنزیم تحت تنش خشکی نداشت؛ اما پیش تیمار با 500 میکرومولار SNP، فعالیت این آنزیم را تحت تنش خشکی کاهش داد. محتوای فنل‌ها در گیاهان شاهد و تحت تنش خشکی تفاوت معنی‌داری نشان نداد و پیش تیمار با 100 میکرومولار SNP نیز تأثیر معنی‌داری بر مقدار آنها نداشت، اما پیش تیمار با 200 و 500 میکرومولار SNP مقدار این ترکیبات را تحت تنش خشکی کاهش داد. با توجه به این نتایج در گیاه گوجه‌فرنگی، پیش‌تیمار با غلظت‌های 100 میکرومولار یا کمتر SNP می‌تواند احتمالاً از طریق تداخل با ROS یا القای آنزیم‌های آنتی‌اکسیداتیو نقش حفاظتی در برابر خشکی داشته باشد.